Ένα βιβλίο, τέσσερα αριστουργήματα της αστυνομικής λογοτεχνίας του Ντάσιελ Χάμετ.

«Ο Κόκκινος Θερισμός», «Η Κατάρα των Ντέϊν», «Το Γεράκι της Μάλτας», «Ο Αδύναμος Άντρας», τέσσερα αριστουργήματα της αστυνομικής λογοτεχνίας από τον πατριάρχη του είδους σε μια συλλεκτική έκδοση για τους λάτρεις του αστυνομικού. Ο Ντάσιελ Χάμετ (Dashiell Hammett 1894-1961), ο πατέρας της σύγχρονης αστυνομικής λογοτεχνίας, δημοσίευσε την πρώτη του αστυνομική ιστορία, την οποία υπέγραψε με το ψευδώνυμο Πίτερ Κόλινστον, στο περιοδικό «Μπλακ Μασκ» τον Οκτώβριο του 1923. Πρωταγωνιστές των αστυνομικών μυθιστορημάτων του που ακολούθησαν ήταν: Ο ανώνυμος αρχετυπικός ντετέκτιβ Κοντινένταλ Οπ (Ο κόκκινος θερισμός, Η κατάρα των Ντέιν), ο Σαμ Σπέιν (Το γεράκι της Μάλτας), ενώ στο κύκνειο άσμα του, στο μυθιστόρημα «Ο αδύνατος άντρας», το μυστήριο αναλαμβάνουν να λύσουν ο δαιμόνιος Έλληνας Νικ Τσαρλς, δηλαδή Νίκος Χαραλαμπίδης, και η όμορφη σύζυγός του Νόρα. Πολλά από τα έργα του διασκευάστηκαν για τον κινηματογράφο, την τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Ο ίδιος εργάστηκε και ως σεναριογράφος ταινιών του Χόλιγουντ. Ένας από τους θεμελιωτές του είδους, κατάφερε να αναγάγει το αστυνομικό σε λογοτεχνία, μέσα από το αφτιασίδωτο ρεαλισμό των ιστοριών του, απουσιάζει κάθε στιλ, κάθε επιτήδευση αποφεύγει τους λογοτεχνισμούς και προσπαθεί να δημιουργήσει ένα κείμενο καθαρό και ακριβές, σαν αποστειρωμένο νυστέρι. Ενώ αποτύπωσε τη σκοτεινή πλευρά της αμερικανικής κοινωνίας, όπου κυριαρχούν ο κυνισμός, η απληστία, η βαρβαρότητα, η διαφθορά και ο δόλος. Για τις πολιτικές του πεποιθήσεις (ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος) έγινε στόχος της αντικομμουνιστικής καμπάνιας του ΜακΚάρθι και προτίμησε να περάσει πέντε μήνες στη φυλακή παρά να καταθέσει σε βάρος τεσσάρων συντρόφων του.

*Ο Κόκκινος Θερισμός
«Όταν παίζεις με το φόνο, δύο πράγματα μπορούν να γίνουν. Ή θα σου προκαλέσει αηδία ή θα αρχίσει να σου αρέσει.»

Το αστυνομικό μυθιστόρημα Ο κόκκινος θερισμός γράφτηκε το 1929, παραμονή του Μεγάλου Κράχ, ο συγγραφέας παρουσιάζει τη διαφθορά και τη βία που μάστιζαν την Αμερική και καταγράφει τις αιτίες της Κατάρρευσης.

Στον «Κόκκινο θερισμό», όπου η βία εκτός ελέγχου ασκείται προς και από όλες τις μεριές, λες και το σύστημα δεν επιτρέπει άλλη διευθέτηση, ο συγγραφέας απ’ την ονομασία κιόλας της πόλης όπου διαδραματίζεται η ιστορία του, Πέρσο (πόλη των προσώπων) ή αλλιώς Πόιζονβιλ (πόλη δηλητηρίου), μας φανερώνει τις προθέσεις του. Παρουσιάζει με σαφήνεια τον σερίφη να είναι ενεργούμενο των γκάνγκστερ, όπως και ο τοπικός γερουσιαστής -ακόμα και οι δικαστές! Οι προλετάριοι, ο λαός απουσιάζουν εντελώς από την αφήγηση και δεν υπάρχει πουθενά η νύξη ή η υπόνοια για μια συλλογική αντίδραση στην γενικευμένη διαφθορά. Ακόμα και ο αρχισυνδικαλιστής Μπιλ Κουίντ έχει λερωμένη τη φωλιά του και προτιμάει να το σκάσει, παρά να βοηθήσει στο ξεκαθάρισμα της κατάστασης, αφήνοντας μόνο τον ντετέκτιβ. Το έγκλημα δεν συντελείται σε βικτωριανά σαλόνια, δεν υπάρχει για να βγάζει από την ανία τους μπλαζέ τύπους. Η δράση εδώ συμβαίνει σε δρόμους και μπαρ και ξενοδοχεία και κρησφύγετα και πορνεία και ελεεινά γραφεία. Πρωταγωνιστεί ένας αθέατος σαραντάρης, για τον οποίο το μόνο που ξέρουμε είναι ότι δεν είναι καθόλου εκλεπτυσμένος, το αντίθετο δηλαδή, ότι πίνει πολύ, ότι δεν έχει κανέναν ηθικό φραγμό.

Η ιστορία ξεκινάει όταν ο ανώνυμος ιδιωτικός αστυνομικός του Ηπειρωτικού Γραφείου Ντετέκτιβ του Σαν Φραντσίσκο καταφθάνει στην Πέρσονβιλ καλεσμένος του μεγαλοεκδότη Ντ. Ουίλσον. Όταν ο τελευταίος δολοφονείται, ο ντετέκτιβ προσπαθώντας να διερευνήσει το συμβάν, συναντάται με τον πατέρα του, Ελιχού, μεγαλοεπιχειρηματία και μεγαλοπαράγοντα της περιοχής. Ο γέροντας εξηγεί στον ντετέκτιβ πώς βρέθηκε παραμερισμένος από τους γκάνγκστερ και τους χαρτοπαίχτες που λυμαίνονται την περιοχή και ζητά από τον ντετέκτιβ να τον βοηθήσει να αποκτήσει πάλι τον έλεγχο της πόλης του. Ο ήρωάς μας συμφωνεί, αλλά έρχεται αντιμέτωπος με την ανομία και την βία της Πέρσονβιλ, μετατρέπει την υπόθεση σε προσωπική εκδίκηση.

«…Είπε με τη βραχνή ψιθυριστή φωνή του:
«Άκουσα πως κήρυξες πόλεμο στην Πόιζονβιλ».
«Μην κατηγορείς εμένα. Έχω έναν πελάτη που θέλει να φρεσκάρει το μέρος».
«Ήθελε πράγματι, αλλά δεν σημαίνει πως το θέλει ακόμη. Γιατί δεν τα παρατάς;»
Έβγαλα λόγο: «Δεν μ’ αρέσει ο τρόπος που με αντιμετώπισε η Πόιζονβιλ. Τώρα μου δίνεται μια ευκαιρία να πατσίσω. Εσείς τα βρήκατε ξανά μεταξύ σας, περασμένα ξεχασμένα. Και θέλετε να μείνετε μόνοι σας. Αν με είχατε αφήσει κι εμένα μόνο μου, τώρα θα ήμουν στο Σαν Φρανσίσκο. Αλλά δεν το κάνατε. [...] Η Πόιζονβιλ είναι ώριμη για θερισμό. Μ’ αρέσει ο θερισμός». …»

«…Ένας κοντός γεροδεμένος άντρας ήταν πεσμένος ανάσκελα και τα νεκρά μάτια του κοιτούσαν το ταβάνι κάτω από το γείσο μιας γκρίζας τραγιάσκας. Ένα κομμάτι από το σαγόνι του είχε τιναχτεί. Το πιγούνι του ήταν ανασηκωμένο και άφηνε να φανεί η διαδρομή μιας δεύτερης σφαίρας από τη γραβάτα και το κολάρο μέχρι το λαιμό του. Το ένα του χέρι ήταν πιασμένο από το σώμα του και το άλλο κρατούσε ένα ρόπαλο χοντρό όσο μια μπουκάλα γάλα. Υπήρχε γύρω του πολύ αίμα …»

* Η Κατάρα των Ντέΐν
Πρωταγωνιστής στην «Κατάρα των Ντέιν» είναι ο γνωστός ανώνυμος ιδιωτικός ντετέκτιβ που πρωτογνωρίσαμε στον «Κόκκινο θερισμό» του Ντάσιελ Χάμετ. Αυτή τη φορά καλείται να διερευνήσει μια υπόθεση κλοπής ακατέργαστων διαμαντιών, για λογαριασμό μιας ασφαλιστικής εταιρείας. Ως συνήθως όμως, τα πράγματα θα αποδειχτούν πολύ πιο περίπλοκα απ’ ό,τι αρχικά δείχνουν, αφού το θύμα της κλοπής έχει πολλά σκοτεινά μυστικά, όπως και όλοι οι άλλοι άνθρωποι που τον περιτριγυρίζουν.

Και σ’ αυτό το μυθιστόρημα ο Χάμετ δε χαρίζεται σε κανένα. Όλοι οι ήρωές του είναι ψεύτες και υποκριτές, σκέφτονται μόνο το προσωπικό τους συμφέρον και προσπαθούν να επιβάλουν τα θέλω τους εκμεταλλευόμενα τις αδυναμίες των άλλων. Έτσι δε διστάζουν να σκοτώσουν, να κλέψουν, να εκβιάσουν και να ρίξουν όλο το φταίξιμο σε μια φαινομενικά αθώα ύπαρξη που μοιάζει να παραπαίει κινούμενη στους δρόμους των ναρκωτικών. Ο συγγραφέας περιγράφει μια κοινωνία σάπια ως το κόκκαλο, όπου τίποτα δεν είναι όπως δείχνει, όπου η εμπιστοσύνη και η τιμιότητα αποτελούν είδη πολυτελείας, και όπου ο νόμος της ζούγκλας αναδεικνύεται σε παιδική χαρά.

Η ιστορία
Μια ληστεία διαμαντιών θα σταθεί η αφορμή για να εμπλακεί ο κυνικός ντετέκτιβ Κοντινένταλ Οπ σ' ένα χορό αίματος και βίας που στήνεται γύρω από ένα εικοσάχρονο πλουσιοκόριτσο, την Γκαμπριέλα Ντέιν Λέγκετ, εθισμένο στη μορφίνη και μπλεγμένο σε θρησκευτικές αιρέσεις, στο Σαν Φρανσίσκο της δεκαετίας του 1920. Τα πρόσωπα του περιβάλλοντός της δολοφονούνται βίαια το ένα μετά το άλλο. Είναι άραγε η Γκαμπριέλα θύμα μιας οικογενειακής κατάρας; Ή μήπως η πραγματική αιτία για τους φόνους που διαπράττονται στο όνομά της είναι πολύ πιο παράξενη και απείρως πιο επικίνδυνη; Γραμμένο με ρυθμό ρεπορτάζ, το μυθιστόρημα του Ντάσιελ Χάμετ "Η κατάρα των Ντέιν" αποτελεί μια από τις πιο παράδοξες υποθέσεις του ντετέκτιβ Κοντινένταλ Οπ αλλά και μια αριστουργηματική ιστορία μυστηρίου.

*Το Γεράκι της Μάλτας
«Το γεράκι της Μάλτας» χαρακτηρίστηκε από την κριτική ως η καλύτερη αστυνομική ιστορία που γράφτηκε ποτέ και θεωρείται εμβληματικό στο είδος του. Μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο τρεις φορές: το 1931 από τον σκηνοθέτη Ρόι Ντελ Ρουθ, το 1936, με τίτλο "Satan Met a Lady", από τον σκηνοθέτη Γουίλιαμ Ντίτερλε, και το 1941 από τον Τζον Χιούστον, στη διασημότερη εκδοχή του, με τον Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ στο ρόλο του ντετέκτιβ Σαμ Σπέιντ.
Η συναρπαστική αφήγηση διακρίνεται για τον ωμό ρεαλισμό, την ακρίβεια και την οικονομία της καθώς και για τους φυσικούς και δυνατούς διαλόγους.

Η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από ένα αγαλματίδιο από την εποχή των Ναϊτών ιπποτών, αμύθητης αξίας, το οποίο περιφερόταν μεταξύ τυχοδιωκτών, απατεώνων, συλλεκτών κ.ο.κ., ώσπου να φτάσει στα χέρια των πρωταγωνιστών. Ένας θησαυρός που γι' αυτόν αξίζει να φτάσεις στο φόνο. Ένας αμφιλεγόμενος ιδιωτικός ντετέκτιβ, ο Σαμ Σπέιντ, με τον δικό του κώδικα ηθικής. Ένας απατεώνας που μυρίζει λεβάντα, ο Τζόελ Κάιρο, ένας χοντρός άντρας ονόματι Γκάτμαν και η Μπρίτζιντ ΟΆΣόνεσι, μια όμορφη προκλητική γυναίκα που κανείς δεν μπορεί να εμπιστευτεί. Αυτά είναι τα συστατικά της ιστορίας του Ντάσιελ Χάμετ, η οποία γοήτευσε γενιές και γενιές αναγνωστών. Το έργο στηρίζεται καταρχάς σε σειρά ψεμάτων που χρησιμοποιούν οι εμπλεκόμενοι σε σημείο που να καταλαβαίνει ο αναγνώστης ότι κανείς δεν είναι αξιόπιστος, πως ψήγματα αλήθειας θάβονται σε τόνους ψεύδους και πως όλοι παίζουν τον ρόλο τους με μεγάλη άνεση. Η συνέχεια περιορίζει τα ψέματα αλλά αυξάνει το κυνήγι των μαρτύρων, των ενόχων, της θέσης του ίδιου του «Γερακιού της Μάλτας»…

Η ιστορία
Ο Σαμ Σπέιντ, είναι ένας σκληρός ντετέκτιβ, που έχει τον δικό του κώδικα τιμής. Μια μέρα, τον επισκέπτεται στο γραφείο του μια μοιραία γυναίκα, η γοητευτική δεσποινίς Γουόντερλι, και του ζητά να αναλάβει μαζί με τον συνάδελφό του, Μάιλς Άρτσερ, την παρακολούθηση ενός επικίνδυνου άντρα, του Φλόιντ Θέρσμπι. Όμως, ο Άρστερ και ο Θέρσμπι την επόμενη μέρα βρίσκονται δολοφονημένοι και όλες οι υποψίες στρέφονται στον Σπέιντ. Με τους αστυνομικούς να τον έχουν από κοντά, ο Σπέιντ προσπαθεί να βρει στην άκρη του νήματος σε μια υπόθεση που γίνεται όλο και πιο περίπλοκη. Όταν τον επισκέπτεται στο γραφείο του ο μπράβος ενός κακοποιού και του προσφέρει μια υπέρογκη αμοιβή για να του επιστρέψει ένα πολύτιμο αγαλματίδιο, το ‘Γεράκι της Μάλτας’, ο Σπέιντ ξέρει ότι έχει μπλέξει σε μια μυστηριώδη υπόθεση. Την ίδια ώρα, η όμορφη δεσποινίδα Γουόντερλι, εμφανίζεται με την πραγματική της ταυτότητα, ως μις Ο’ Σόνεσι, και του ζητά να την βοηθήσει να βρουν μαζί τον θησαυρό. Το αγαλματάκι καταλήγει στο γραφείο του Σπέιντ όταν το φέρνει κρυμμένο σε πακέτο ένας άντρας που δολοφονείται πριν προλάβει να πει τίποτα. Με το γεράκι πια στην κατοχή του, ο Σπέιντ αρχίζει να κινεί αυτός τα νήματα που θα τον οδηγήσουν στη λύση του μυστηρίου...

*Ο Αδύνατος Άντρας
«Ο φόνος δεν αλλάζει τη ζωή κανενός, παρά μόνο του δολοφονημένου και μερικές φορές και του δολοφόνου.»

Ο συγγραφέας έγραψε τον Αδύνατο Άντρα τέλη του 1932, την εποχή της χαλάρωσης της ποτοαπαγόρευσης, με πρωταγωνιστές τον έλληνα ντετέκτιβ Νικ Τσάρλς (δηλαδή Νίκος Χαραλαμπίδης) και την πλούσια σύζυγό του Νόρα.

Για τους έλληνες ο Ντάσιελ Χάμετ στις “Αναμνήσεις ενός ιδιωτικού ντετέκτιβ” γράφει σχετικά: «Από όλες τις εθνικότητες που τραβιούνται στα δικαστήρια, αυτοί που είναι πιο δύσκολο να καταφέρεις να καταδικαστούν είναι οι Έλληνες. Ο Έλληνας αρνείται πεισματικά τα πάντα, άσχετα με το ακλόνητο των αποδείξεων που παρουσιάζεις, και τίποτα δεν εντυπωσιάζει περισσότερο τους ενόρκους από μια απόλυτη δήλωση ότι έτσι έχουν τα πράγματα, ανεξάρτητα από την αυθαιρεσία της δήλωσης, ή το ολοφάνερα παράλογο περιεχόμενό της, μπροστά σε πλήρως αντίθετα στοιχεία.»

Ο Νικ Τσαρλς έχει παντρευτεί την όμορφη, πλούσια και έξυπνη κληρονόμο Νόρα, προς το παρόν προσέχει τα λεφτά της και πότε πότε εξασκεί το πρότερο επάγγελμά του. Αυτό του σκληροτράχηλου ντετέκτιβ στους δρόμους και στα σαλόνια της Νέας Υόρκης. Ο Νικ και η Νόρα παίζουν με τα αστυνομικά μυστήρια για να σπάσουν τη βαρεμάρα της τρυφηλότητας της καλής ζωής. Οι ήρωες πίνουν αλκοόλ όπως τα μωρά πίνουν γάλα: πρωί, μεσημέρι, απόγευμα, βράδυ, μεσάνυχτα, ξημέρωμα. Ο Νικ Τσαρλς με τόσα μπουκάλια που αδειάζει θα έπρεπε να παραπατάει, παρόλα αυτά είναι όρθιος, γοητευτικός, σκληρός, ρίχνει μπουνιές, τα βάζει με οπλισμένα περίστροφα, έχει μυαλό ξυράφι, κατακτήσεις παντού και -το πιο εντυπωσιακό- η όμορφη, κούκλα και κατά δεκαπενταετία νεότερη γυναίκα του δεν τον ζηλεύει καθόλου.

Ο συγγραφέας σφυροκοπά αλύπητα, συχνά με αυτοσαρκασμό και ειρωνεία τα συντηρητικά αμερικανικά στερεότυπα: Ο πρώην σκληρός που τρώει τα λεφτά της γυναίκας του. Η επιπολαιότητα των ανθρώπων της μιας κάποιας κοινωνικής τάξης. Ο παρασιτισμός των πλούσιων στον καιρό του κραχ. Ο βαθύς αλκοολισμός την εποχή της ποτοαπαγόρευσης. Η οικογένεια χωρίς παιδιά, που κινείται το ίδιο εύκολα και στα σαλόνια και στα καταγώγια. Ο πρώτος φόνος είναι η αφορμή της ιστορίας, μετά οι πρωταγωνιστές τρέχουν παράλληλα με την απόπειρα επίλυσης του μυστηρίου.

Η ιστορία
Ο Νικ Τσαρλς, δαιμόνιος έλληνας ντετέκτιβ, επιστρέφοντας ύστερα από χρόνια στη Νέα Υόρκη, μαζί με τη νεαρή σύζυγό του Νόρα, συναντά την κόρη του διάσημου εφευρέτη και παλιού του φίλου Κλάιντ Μίλερ Γουάιναντ, η οποία του ζητά να τη βοηθήσει να βρει τον εξαφανισμένο εδώ και δύο μήνες πατέρα της. Και ενώ ο Νικ είναι αποφασισμένος να μην εμπλακεί και να αγνοήσει την υπόθεση, ένας οπλισμένος άντρας εισβάλλει στο δωμάτιό του και τον αναγκάζει να αλλάξει γνώμη.

Συγκεντρωτική – συλλεκτική έκδοση για τους λάτρεις του αστυνομικού με αδρούς χαρακτήρες, έντονη δράση γεμάτη ανατροπές. Ένα βιβλίο – τέσσερις ιστορίες του Ντάσιελ Χάμετ. Εκδόσεις Μεταίχμιο.

@Ένα βιβλίο, τέσσερα αριστουργήματα της αστυνομικής λογοτεχνίας του Ντάσιελ Χάμετ.

20/07/2012

Άρθρο της Αίγλης Μότσιου

http://www.apolarisa.gr/index.php?page=article&article_id=3749