Αποκριά στον Τύρναβο.

Θέα η πόλη του Τυρνάβου

Ο Τύρναβος, μία όμορφη πόλη που κατάφερε, παρ’ όλη την τεχνολογική της ανάπτυξη, να διατηρήσει την παράδοση και την κουλτούρα της. Πόλη γνωστή σ’ ολόκληρη την Ελλάδα για το ούζο, το τσίπουρο, το κρασί της, αλλά και για το πρωτότυπο καρναβάλι της, που κορυφώνεται με το «Μπουρανί» της Καθαρής Δευτέρας, τη μοναδική διονυσιακή γιορτή, αφιερωμένη στη γονιμότητα της γης. Οι πολλές μεταβυζαντινές εκκλησίες, το γεφύρι του Τιταρήσιου (χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο) στην είσοδο της πόλης, τα διατηρητέα κτίρια και οι πλατείες της, τα τούρκικα λουτρά, οι φυσικές ομορφιές της στην πηγή της Αγίας Άννας και στους χώρους αναψυχής της, χαρίζουν στον επισκέπτη την πραγματική εικόνα του Τυρνάβου.

Γέφυρα

Ο Τύρναβος, 16χλμ. βορειοδυτικά  της Λάρισας και σε 90μ. υψόμετρο, είναι η πρωτεύουσα του ομώνυμου δήμου και  βρίσκεται  στο σταυροδρόμι αρτηριών που συνδέουν την πεδιάδα της Λάρισας με την Ελασσόνα, επίσης, ένας άλλος οδικός άξονας ακολουθώντας τους πρόποδες του κάτω Ολύμπου, συνδέει το δήμο Τυρνάβου με την κοιλάδα των Τεμπών.

Βρύση Τυρνάβου

Ο επισκέπτης αξίζει να επισκεφθεί το χώρο αναψυχής, τη Βρύση του Τυρνάβου, μία τεχνητή λίμνη όπου αποτελεί ένα σημαντικό υδροβιότοπο. Το γραφικό βυζαντινό εκκλησάκι της Αγίας Άννας και τη φυσική πηγή στο λόφο της Βρύσης με την πανοραμική θέα, τον υδροβιότοπο Μάτι Τυρνάβου,  μοναδική φυσική λίμνη στη Θεσσαλία, που παρά τη μικρή της έκταση 250 στρέμματα, αποτελεί τον πυρήνα ενός οικοσυστήματος με πλούσια χλωρίδα και πανίδα. Στα πλούσια νερά του ο επισκέπτης μπορεί να επιδοθεί σε ψάρεμα και συνάμα να χαρεί τη φυσική ομορφιά της περιοχής. Το πευκόφυτο λόφο του Προφήτη Ηλία χώρο αναψυχής και περιπάτων, όπου παλαιότερα υπήρχε ναός του Δία,  στη θέση του κτίστηκε τη βυζαντινή περίοδο η ομώνυμη εκκλησία όπου τότε ήταν μοναστήρι. Σε ειδικό διαμορφωμένο χώρο φιλοξενούνται ζώα όπως ελάφια, στρουθοκάμηλοι, πόνυ και άλλα που προκαλούν το ενδιαφέρον μικρών και μεγάλων. Εκεί βρίσκονται τα ερείπια των μεθοριακών σταθμών που λειτουργούσαν μέχρι την απελευθέρωση το 1912-13. Το τούρκικο χαμάμ, το μοναδικό σωζόμενο μουσουλμανικό κτίσμα της πόλης το οποίο, ήταν μέρος του παλατιού (σαράι) που έχτισε ο Βελής πασάς το 1814-16. Αυτό που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη είναι οι λειτουργικές οπές στο θόλο του κτιρίου, οι οποίες δίνουν φως στο κτίριο με φυσικό τρόπο. Τα λουτρά κρίθηκαν διατηρητέα με απόφαση  του Υπουργείου Πολιτισμού και βρίσκονται νότια της πόλης, στο σημείο της παράκαμψης για Αμπελώνα, πριν τη γέφυρα του Τιταρήσιου ποταμού.  

Προφήτης Ηλίας

Το έντονο θρησκευτικό συναίσθημα των κατοίκων γίνεται φανερό, από το μεγάλο αριθμό εκκλησιών και μετοχιών που υπάρχουν στην πόλη. Σχεδόν στο σύνολό τους ανήκουν στην περίοδο της Τουρκοκρατίας. Η Παναγία Φανερωμένης, Μητρόπολη της πόλης, χτίστηκε το 1674, η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη το 1653 (καταστράφηκε ολοσχερώς από φωτιά αρχές του 2010), του Αγίου Γεωργίου το 1657, του Αγίου Δημητρίου το 1647, των Αγίων Αναργύρων, του Αγίου Νικολάου των Βλάχων 17οαι. του Αγίου Νικολάου Τουραχάν και της Αγίας Παρασκευής 1776 ορισμένες απ’ αυτές διατηρούν την αρχική τους μορφή, ενώ άλλες ανακαινίσθηκαν. Επίσης σημαντικός αριθμός μετοχιών μεταβυζαντινής περιόδου διασώζονται στις αυλές πολλών τυρναβίτικων σπιτιών. Τα μετόχια ήταν είτε κτήματα μοναστηριών που βρίσκονταν μακριά από τη μονή είτε ιδιοκτησίες της εκκλησίας που δίνονταν σε οικογένειες για εκμετάλλευση.

Παναγία Φανερωμένης

Επίσης, ο επισκέπτης αξίζει να δει τα διατηρητέα μνημεία, όπως, το παλιό Δημαρχείο, το κτίριο της Αγροτικής Τράπεζας, το αρχοντικό Καράσσου που σήμερα λειτουργεί ως Μουσείο Αμπέλου–Οίνου-Οίκου Ανθρώπου με πλούσιο λαογραφικό και αγροτικό υλικό, την οικία Καλακαλά η οποία επί τουρκοκρατίας ήταν η έδρα της Γαλλικής Πρεσβείας, την οικία Σαμουλαδά και άλλα νεοκλασικά κτίρια των αρχών του 20^ου αιώνα, χαρακτηριστικά γνωρίσματα παλαιότερων εποχών που αποδεικνύουν πως ο Τύρναβος ήταν μεγάλο εμπορικό και βιοτεχνικό κέντρο και πως είχε παρουσιάσει σημαντική ανάπτυξη σε όλους τους τομείς. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το Μουσείο Τρύγου μια αξιόλογη συλλογή από εργαλεία και αντικείμενα του τρύγου, της οινοποίησης και της απόσταξης που δημιούργησε στο υποστατικό της αυλής της οικίας του, δίπλα από το σύγχρονο αποστακτήριο του,  ο κ. Δημήτριος Παπαφίγκος. Στη Δημοτική βιβλιοθήκη υπάρχει ένας μικρός θησαυρός, μία σημαντική συλλογή που αποτελείται από 487 βιβλία μεγάλης ιστορικής και πολιτιστικής αξίας από το 10^ο έως το 19^οαι.. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το παλαιοσεισμολογικό μουσείο που βρίσκεται στο 5ο χιλιόμετρο της παλαιάς εθνικής οδούς Τυρνάβου – Ελασσόνας και η έκτασή του ξεπερνά τα 500 μέτρα.

Βιβλιοθήκη

Την περίοδο της Απόκριας, όμως, ο Τύρναβος ντύνεται με τα πιο λαμπερά χρώματα και ετοιμάζει απίστευτες εκπλήξεις για τους επισκέπτες που θέλουν να ζήσουν κοντά του αξέχαστες στιγμές Καρναβαλιού. Οι καρναβαλικές εκδηλώσεις ξεκινούν με την έναρξη του Τριωδίου και τον όρκο στον Βασιλιά Καρνάβαλο. Πολιτιστικές εκδηλώσεις, μουσικοχορευτικές βραδιές, συναυλίες, εκδηλώσεις για τα παιδιά που χαίρονται ιδιαίτερα τις αποκριάτικες ημέρες, οι παραδοσιακές “Μπαρμπαριές” (μεγάλες φωτιές) ανάβουν κάθε μέρα και συνοδεύονται από το πατροπαράδοτο γλέντι, πάρτυ μασκιέ, ξέφρενες βραδιές, πλήθος εκδηλώσεων που  ενθουσιάζουν και  διασκεδάζουν τους επισκέπτες κάθε ηλικίας. Η Μεγάλη Καρναβαλική Παρέλαση, ένα χρωματιστό ποτάμι που κυλάει ρυθμικά και κατακλύζει το κέντρο της πόλης, εντυπωσιακά άρματα και χιλιάδες μασκαράδες με καυστική σατυρική διάθεση και πνευματώδης κριτική για κάθε επίκαιρο θέμα, ντυμένοι με πολύχρωμες στολές συνοδεύουν τον Βασιλιά Καρνάβαλο, χορεύοντας σε αποκριάτικους ρυθμούς σκορπίζοντας χαρά και κέφι.  Πλήθος κόσμου παρακολουθεί αλλά και συμμετέχει στα δρώμενα, απολαμβάνοντας ένα ξέφρενο Καρναβάλι που μόνο οι κάτοικοι του Τυρνάβου ξέρουν καλά να διοργανώνουν. Με τη λήξει της παρέλασης, η γιορτή συνεχίζεται με το κάψιμο του Βασιλιά Καρνάβαλου στην κεντρική πλατεία. Χορός, κέφι και χιλιάδες πυροτεχνήματα που  φωτίζουν τον Τυρναβίτικο ουρανό χαρίζοντας φαντασμαγορικό θέαμα με φως, ήχο και χρώμα. Ένα αλλιώτικο ξεφάντωμα, μία γιορτή, ένα πανηγύρι κεφιού, μουσικής, χορού και χαράς!

Τούρκικο Χαμάμ

 Η κορύφωση των αποκριάτικων εκδηλώσεων είναι φυσικά το παραδοσιακό έθιμο του Μπουρανί την Καθαρή Δευτέρα. Η Καθαρά Δευτέρα είναι μέρα ξεχωριστή για τον Τύρναβο. Είναι η μέρα που γίνεται το παραδοσιακό Μπουρανί, έθιμο άρρηκτα δεμένο με την παράδοση του τόπου που συμβολίζει την εφορία και την γονιμότητα της γης. Δρώμενο σχετικό με τη λατρεία του θεού Διόνυσου, κεντρικό σύμβουλο της τελετουργίας είναι ο φαλλός, που αντιπροσωπεύει την ευγονία και ευκαρπία. Οι επισκέπτες και οι κάτοικοι συγκεντρώνονται βόρεια της πόλης, στο άλσος του Προφήτη Ηλία, στρώνουν στο γρασίδι για φαγητό,  τα παιδιά παίζουν και πετούν  το χαρταετό. Τα μέλη του Συλλόγου Μπουρανί με τις παραδοσιακές φορεσιές τους στήνουν το Γαϊτανάκι και ταυτόχρονα μαγειρεύεται το Μπουρανί μια αλάδωτη σούπα που γίνεται με τα πρώτα χόρτα της Άνοιξης. Προσφέρεται στους συμμετέχοντες σαν ένα είδος ομαδικής μετάληψης. Όλη αυτή η διαδικασία συνοδεύεται από βωμολοχίες, παραδοσιακά σκωπτικά τραγούδια, αυτοσχέδια τολμηρά ποιήματα, ανέκδοτα, πειράγματα και χειρονομίες που επιφυλάσσουν εκπλήξεις και δίνουν κέφι στους επισκέπτες. Το γλέντι επεκτείνεται σε όλη την πόλη του Τυρνάβου για ώρες ατελείωτες. Ο Δήμος Τυρνάβου προσφέρει σε όλους παραδοσιακή φασολάδα, λαγάνες, χαλβά και ελιές, ενώ ο Οινοποιητικός Συνεταιρισμός Τυρνάβου κερνάει τσίπουρο και ούζο στην είσοδο της πόλης. Στην κεντρική πλατεία λαμβάνουν χώρα τα παραδοσιακά τυρναβίτικα έθιμα από τον Πολιτιστικό Σύλλογο. Και η γιορτή των φαλλών, της γης, του έρωτα και της αναγέννησης της ζωής συνεχίζεται μέχρι το άλλο πρωί στις ταβέρνες και τα τσιπουράδικα.

Προφήτης Ηλίας

Λέγεται πως το έθιμο, που έχουν καθιερώσει οι Τυρναβίτες και που έχει τις ρίζες του στη διονυσιακή λατρεία, χάνεται στα βάθη των αιώνων. Οι καρναβαλικές εκδηλώσεις, χρονολογούνται από το 1898, όταν, σύμφωνα με ιστορικές αναφορές ξεκίνησε ο εορτασμός της Απόκριας στην πόλη, με έναν πρωτότυπο όσο και τολμηρό τρόπο. Ο τολμηρός και άσεμνος χαρακτήρας των δρωμένων αποτέλεσε βασικό στοιχείο του εθίμου και για το λόγο αυτό το Μπουρανί απαγορεύτηκε πολλές φορές στο παρελθόν. Η δεκαετία του 1980, όμως, αποτέλεσε ένα νέο ξεκίνημα για τους Τυρναβίτες, που κατόρθωσαν, μέσα σε λίγα χρόνια, να καταστήσουν το Μπουρανί ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της Κεντρικής Ελλάδας και αποτελεί πόλο έλξης για πληθώρα καρναβαλιστών από όλα τα μέρη της χώρας.

Τις μέρες αυτές ο Τύρναβος έχει την τιμητική του, καθώς γιορτάζει με μοναδικό τρόπο τις Απόκριες. Επισκέπτες από όλη την Ελλάδα συναντιούνται στον Τύρναβο για να ακούσουν τα πειράγματα στους δρόμους, να αντικρίσουν τους τεράστιους φαλλούς που στολίζουν τα καρναβαλικά άρματα, να ανταλλάξουν υπαινικτικά ή ευθέως άσεμνα σχόλια, να γευτούν άφθονο τσίπουρο, ούζο και κρασί Τυρνάβου με εκλεκτούς μεζέδες και να γλυκαθούν με την γνωστή πουτίγκα Τυρνάβου.

@Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, Δευτέρα 11 Μαρτίου 2013. 
Περιηγήσεις από την Αίγλη Μότσιου.

Αποκριά στον Τύρναβο