Όλυμπος, το βουνό των θεών, των θρύλων και των παραδόσεων.

Μονοπάτι στον Όλυμπο

Ο Όλυμπος είναι αναμφισβήτητα η καρδιά της Ελλάδας. Η μεγαλειώδης και μυστηριώδης ατμόσφαιρα του γέννησε θεούς, μούσες, πολιτισμούς. Οι θεοί του Ολύμπου μαζί μ’ όλους τους θρύλους εξέφραζαν την ελευθερία, την αναζήτηση, την αισιοδοξία της ελληνικής ψυχής, γέννησαν φιλοσόφους, τέχνες, επιστήμονες, καλλιτέχνες και ανύψωσαν την ανθρώπινη υπόσταση. Το βουνό των θεών, που είναι παγκόσμια γνωστό όχι μόνο για τα σπάνια και μοναδικά οικολογικά του χαρακτηριστικά, την ανεπανάληπτη φυσική του ομορφιά, τις σχέσεις του με την αρχαία ελληνική μυθολογία, αλλά και χώρος της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, ως χώρος που μεγαλούργησε η ορθόδοξη χριστιανική παράδοση, αποτέλεσε και αποτελεί πηγή έμπνευσης πολλών καλλιτεχνών και ανθρώπων του πνεύματος, από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας.

Ο Όλυμπος θεωρείται το ιερό βουνό, στο οποίο οι θεοί των Ελλήνων πήραν τη μορφή που ύμνησαν οι ποιητές και αποθανάτισαν οι καλλιτέχνες. Σ’ αυτόν έγινε η Τιτανομαχία κατά την οποία ο Δίας με την αστραπή, τη βροντή και τον κεραυνό, θριάμβευσε κατά των Τιτάνων, θεών των άτακτων δυνάμεων της φύσης και του σκότους. Από το βουνό αυτό ονομάσθηκαν Ολύμπιοι και ο Δίας, ο κατ’ εξοχήν Ολύμπιος θεός, και οι άλλοι ένδεκα μεγάλοι θεοί του Δωδεκάθεου. Στην ακρότατη κορυφή του Ολύμπου, κέντρο του ελληνικού κόσμου και της οικουμένης όλης, όπως πίστευαν οι αρχαίοι Έλληνες, ο όμηρος ανήγειρε με τη ζωηρή φαντασία του, το ανάκτορο του Δία, οροφή του οποίου ήταν από χαλκό ο ουράνιος θόλος, ο οποίος στηρίζονταν στις Κολώνες που υψώνονταν στην κάθε κορυφή του κι εξαπλώνονταν πάνω σ’ όλη τη γη. Από εκεί ο Δίας εξακόντιζε στη γη τις αστραπές και τους κεραυνούς του κι εκεί είχε στήσει το θρόνο του και καλούσε σε συμβούλια ή γλέντια τους άλλους θεούς, που κατοικούσαν στις άλλες κορυφές του Ολύμπου πάνω από τα σύννεφα. Κατά τους ιστορικούς χρόνους οι Έλληνες είχαν στήσει βωμό του Δία στην κορυφή του Ολύμπου, όπου σήμερα βρίσκεται το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, κι εκεί προσέφεραν πανηγυρική θυσία δύο φορές το χρόνο.

To Οροπέδιο Μουσών - Στο βάθος το Καταφύγιο "Κάκαλος" και η κορυφή Στεφάνι-Θρόνος Διός

Όμως εκτός από τη μυθολογία, υπάρχει και η πραγματικότητα της επιβλητικότητας της άγριας φύσης του και των μοναδικών φυσικών της οικοσυστημάτων. Ο Όλυμπος είναι το πρώτο βουνό της χώρας που ανακηρύχθηκε Εθνικός Δρυμός και από το 1938 τελεί υπό καθεστώς προστασίας. Μάλιστα, το 1981 ο ΟΗΕ αναγνώρισε τον Εθνικό Δρυμό ως «Τμήμα του Διεθνούς Δικτύου των Αποθεμάτων της Βιόσφαιρας», δίκτυο το οποίο είναι αφιερωμένο στη διατήρηση των περιοχών ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους και στην ενδελεχή επιστημονική τους έρευνα. Επίσης η Ευρωπαϊκή Κοινότητα έχει συμπεριλάβει τον Όλυμπο στις «Σημαντικές για την Ορνιθοπανίδα Περιοχές της Ευρωπαϊκής Κοινότητας».

Η θέα του Ολύμπου από την λίμνη Σπαρμού

Ο Όλυμπος διαιρείται σε δύο τμήματα, τον Άνω και τον Κάτω Όλυμπο. Κύριο χαρακτηριστικό του Άνω Ολύμπου είναι το οροπέδιο που σχηματίζεται στο υψηλότερο τμήμα του, με πολλές κορυφές που ξεπερνούν τα 2.600μ.. Η υψηλότερη είναι  ο Μύτικας ή Πάνθεον 2.913μ., και ακολουθούν το Σκολειό  2.911μ., το Στεφάνι  2.909μ., και ο Άγιος Αντώνιος 2.817μ.. Στην πλευρά αυτή του Ολύμπου, στα όρια των δύο νομών, υπάρχουν αραιά δάση και ομαλότερα εδάφη προς τη Λάρισα και απότομες κοιλάδες και εκτεταμένα δάση προς την Πιερία. Φυσικό σύνορο με τον Κάτω Όλυμπο είναι η χαράδρα του Ξηρόλακκου με υψηλότερη κορυφή του τη Μεταμόρφωση 1.587μ.. Στα βόρεια αγγίζει τα παράλια της Πιερίας, ενώ στα νότια καταλήγει στην κοιλάδα των Τεμπών, η οποία τον χωρίζει από τον Κίσσαβο. Ανάλογα με την περιοχή και το ύψος, το κλίμα στο μυθικό βουνό ποικίλλει. Στα χαμηλότερα σημεία είναι μεσογειακό και στα υψηλότερα πιο υγρό, καθώς οι βροχοπτώσεις είναι ιδιαίτερα συνηθισμένες.

Ανεβαίνοντας προς Πριόνια.

Η βλάστησή του διαρθρώνεται σε τέσσερις ζώνες, χωρίς σαφή διαχωρισμό. Η πρώτη ζώνη χαρακτηρίζεται από πυκνά δάση με αειθαλή πλατύφυλλα (βελανιδιές, καστανιές, κουμαριές), αλλά και καλλιέργειες ελιάς και αμπελιών. Στη συνέχεια είναι η καθαρά δασική με έλατα, οξιές, πεύκα, από τα 1.700 ως τα 2.000μ. είναι η ζώνη των ψυχρόβιων κωνοφόρων, ενώ η τέταρτη ζώνη, μέχρι και την κορυφή είναι εξωδασική αλπική με ποώδη βλάστηση και σπάνια είδη φυτών, είκοσι-τρία από τα οποία συναντώνται μόνο στον Όλυμπο. Στις τέσσερις ζώνες του βουνού βρίσκουν καταφύγιο πολλά είδη ορεινών θηλαστικών, ερπετών, πτηνών και μία μεγάλη ποικιλία εντόμων, κυρίων πεταλούδες, για τις οποίες ο Όλυμπος φημίζεται.

Όλυμπος, από το χωριό Φαρμάκη

Σήμερα ο Όλυμπος είναι ένα ζωντανό μουσείο φυσικής ιστορίας, ένα μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς στο οποίο κατέχει την ίδια θέση με τον Παρθενώνα και πολλά άλλα μνημεία της αρχαιότητας, ένα μοναδικό οικοσύστημα, που προσφέρεται για εξερεύνηση αλλά και προστασία. Αξίζει να σημειωθεί πως, είναι το πρώτο και μοναδικό ελληνικό «Μνημείο της Φύσης» που πέρασε στην δεύτερη φάση μιας παγκόσμιας ψηφοφορίας που διεξήχθη  στο Διαδίκτυο με σκοπό την ανάδειξη των 7 σπουδαιότερων μνημείων της φύσης, (παγκόσμιος διαγωνισμός από το Ίδρυμα «The 7 Wonders Foundation» μεταξύ 430 φυσικών μνημείων από 224 χώρες σε όλο τον πλανήτη). Είναι από τους σημαντικότερους προορισμούς των επιστημόνων, των φυσιολατρών και των ορειβατών. Αυτό έχει οδηγήσει στην τουριστική, κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της περιοχής.

Ο Όλυμπος κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας απόκτησε μεγάλη αίγλη, αφού τα αδιαπέραστα δάση του, τα απρόσιτα βράχια και οι απάτητες κορυφές του, αποτέλεσαν καταφύγια των αρματολών και των κλεφτών, από όπου και κατηφόριζαν στον κάμπο υπερασπιστές της χριστιανικής πίστης και της πατρίδας. Σύμφωνα με τη χαρακτηριστική έκφραση του δημοτικού τραγουδιού «κάθε κορφή και φλάμπουρο, κάθε κλαδί και κλέφτης» στα κορφοβούνια του Ολύμπου ανέβαιναν, κατά τους χρόνους της δουλείας, τα ανυπότακτα στον τουρκικό ζυγό παλικάρια της θεσσαλικής και μακεδονικής γης. Το αρματολίκι του Ολύμπου με επίκεντρο την Ελασσόνα και τα χωριά του βουνού αυτού, έγινε εργαστήρι ένοπλης δύναμης του δούλου Έθνους και δημιουργίας ηρώων. Κατά τη νεοελληνική παράδοση, ο ξακουστός Θύμιος Βλαχάβας είχε πατέρα τον Όλυμπο και μητέρα την Όσσα (Κίσσαβος).

Ο Όλυμπος, βρίσκεται αντίκρυ από τον Κίσσαβο, ανάμεσα στη Θεσσαλία και τη Μακεδονία, στο μέσο περίπου της ηπειρωτικής Ελλάδας, είναι εύκολα προσπελάσιμος από το εθνικό οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο και από επαρχιακούς δρόμους. Από την πλευρά της Θεσσαλίας είναι λιγότερο τουριστικά ανεπτυγμένος  συγκριτικά με την μακεδονική του πλευρά, αυτό ίσως κάνει την εξερεύνησή του ελάχιστα πιο απαιτητική, αλλά σίγουρα ενδιαφέρουσα.

Ο επισκέπτης θα συναντήσει όμορφους παραδοσιακούς, αυθεντικούς οικισμούς, θα γευτεί παραδοσιακή κουζίνα, θα απολαύσει εξαιρετικό τοπικό οίνο, θα έχει πολλές δυνατότητες για δραστηριότητες στη φύση όπως πεζοπορία, ορειβασία, ποδηλασία βουνού, σκι και αεραθλήματα. Εκδρομές μέσα σε ένα ξεχωριστό φυσικό περιβάλλον και πολλαπλές διαδρομές θρησκευτικού τουρισμού, δεδομένου ότι στην περιοχή της Ελασσόνας και στα χωριά του Κάτω Ολύμπου υπάρχουν διάσπαρτα πολλά ιστορικά μοναστήρια και εκκλησίες όπως η Παναγία η Ολυμπιώτισσα στην Ελασσόνα, η μονή Αγίας Τριάδος στο Σπαρμό, η μονή Κανάλων στη Καρυά, η μονή  του Αγίου Δημητρίου (Βαλέτσικο) σε ειδυλλιακή τοποθεσία βορειοανατολικά της Τσαριτσάνης, η πετρόκτιστη εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου 1911 στη Καλλιπεύκη,  το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία και οι εκκλησίες του  Αγίου Ταξιάρχη 1887 και της Παναγίας στη Κρανιά,  ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα (18ος αι.) ο  οποίος βρίσκεται μέσα σε δάσος από πλατάνια, βελανιδιές και καρυδιές, το ξωκλήσι του Ιωάννου του Προδρόμου (1547) και το πετρόχτιστο εξωκλήσι των Αγίων Θεοδώρων (1778) αποτελεί ένα μικρό αρχιτεκτονικό αριστούργημα με το ιερό δάσος των Αγίων στη Ραψάνη. Από τα  παραδοσιακά χωριά του Κάτω Ολύμπου, ο επισκέπτης μπορεί να αφεθεί στην πανέμορφη θέα του Αιγαίου και αν είναι καθαρή η ατμόσφαιρα να διακρίνει τη Χαλκιδική.

Όλυμπος, το καταφύγιο Σπήλιος Αγαπητός σε υψόμετρο 2.100 μέτρων.

Ο Όλυμπος προσφέρει στον επισκέπτη φύση μοναδική, εκπληκτικές διαδρομές για πεζοπορία μέσα από πανέμορφα δάση, ασύγκριτη θέα, όμορφους παραδοσιακούς αλλά και αυθεντικούς οικισμούς και γρήγορη πρόσβαση στις κοντινές παραλίες. 

@Περιηγήσεις από την Αίγλη Μότσιου: Ο Όλυμπος, των θεών, των θρύλων και των παραδόσεων. Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ της Δευτέρας 6 Ιουνίου 2011. www.eleftheria.gr

@Όλυμπος, το βουνό των θεών, των θρύλων και των παραδόσεων της Αίγλης Μότσιου, εφημερίδα Η ΕΚΔΟΣΗ Τετάρτη 27 Ιουλίου 2011. http://ekdosi.gr/pdf/610.pdf